Шинэ

ҮХЭЛ МӨНХ БУСЫГ ЭРГЭЦҮҮЛЭХ (хэрхэн бясалгах вэ IV)

Би анх энэ сэдвийг сонсоод төдийлөн таатай хүлээж авч чаддаггүй байж билээ. Яагаад ч юм үүнийг бүр мөсөн дуусах, эцсийн цэг, түнэр харанхуй, айдас хүрэм, там, үхлийн элч гэх мэтчилэн таагүй ойлголттой холбож боддог байв. Хувь хүний амьдрал дээр авч үзвэл үхэл, мөнх бус гэж матери, энерги, цаг хугацаа, орон

ҮЙЛИЙН ҮРИЙГ ЭРГЭЦҮҮЛЭХ (хэрхэн бясалгах вэ III)

Бодисын хамгийн нарийн (кварк)-аас хамгийн том нэгдэл (галактик) хүртэл бүх үзэгдэл (феномен)-ийг бурхан эсвэл бүтээгч эзэн, далдын супер хүч бүтээгээгүй. Тэд зөвхөн үйлийн үр буюу шалтгаан нөхцөл ба үр дагаврын гинжин хэлхээсэнд байнгын хөдөлгөөнд оршдог. Жишээлбэл нар, сар, гараг, дэлхий, уул, ус, ургамал, амьтан, нян, бактерийг анх хэн

БУЯН НҮГЛИЙГ ЭРГЭЦҮҮЛЭХ (хэрхэн бясалгах вэ II)

Буян, нүглийг эргэцүүлж тунгаах нь хувь хүний сэтгэлгээний хөгжилд их тустай. Гэтэл ихэнх хүмүүс энэ сэдвийг шашин гээд ойлгочихсон учир аз жаргалын шалтгаан болгож харж чаддаггүй. Үнэндээ энэ сургаалыг судалж амьдралдаа хэрэгжүүлнэ гэдэг нь аль нэг бурхан, бүтээгч эзэн, тэнгэр, далдын супер хүчинд тал засаж, таалагдах гэж байгаа зүйл огт

БОДЛЫН ТӨЛӨВӨӨ АЖИГЛАХ (хэрхэн бясалгах вэ I)

Энэ удаа өрнийн сэтгэл судлаачдын хэрэглэдэг буддын сонгодог бясалгалыг энгийншүүлж тайлбарлан хүргэе. “Бясалгал гэж юу вэ?” гэсэн асуултад “тарни тоолох”, “анхаарлаа төвлөрүүлэх”, “сэтгэлээ хянах”, “юу ч бодохгүй байх” гэж ихэнх хүмүүс хариулдаг. Эдгээрийн аль аль нь бясалгалтай хамаатай. Гэхдээ аль ч тохиолдолд хүн юу хийж байгаагаа давхар мэдэх нь хамгийн

АЖИГЛАН ШИНЖЛЭХ БЯСАЛГАЛЫН ТУХАЙ

Тогтоон төвлөрөх бясалгал анхаарлыг тухайлсан аргаар тогтоож, сэтгэлийн олон хөдөлгөөнөөс ангижруулснаар сэтгэл зүйн тэнцвэртэй байдлыг буй болгож, сэтгэлийн угийн тогтуун төлөвийг улам бүр нээх тухай байдаг бол ажиглан шинжлэх бясалгал нь амар амгалан болон зовлон зүдгүүрийн уг шалтгааныг танин мэдэх, юмс үзэгдлийн мөн чанарыг бодитоор ухаарах, энэрэл нигүүлслийг хөгжүүлэх зэргээр

Бодькаст #16 - Элчин сайд Майкл Клечeски

Майкл Клечeски: Монголын талаарх бүх зүйл миний хувьд шинэ санагдсан. Би Азийн орнуудыг сайн мэднэ. Гэхдээ өмнө нь ажиллаж амьдарч байсан орнуудыг маань бодвол эндхийн соёл тэс ондоо санагдсан. Монголчууд хэчнээн эелдэг, найрсаг зантай нь эхнэр бид хоёр хамгийн түрүүнд ажиглагдсан.

Гавж Жигмэд-Осор гуай

Манай Дашчойнпэл дацангийн сүүлийн настай гавж нарын нэг бол Жигмэд-Осор гуай байсан юм. Хуучнаар Балдан засгийн хошуунд төржээ. Өлгийн хийдэд удаан суусан хүн гэдэг. Өлгийн хийд бол  Дорноговь аймгийн Мандах сум. Цагаан суваргатай их ойрхон. Нэг эхийн таван лам байсан гэдэг. Бүгд ном эрдэмтэй лам болсон юм гэнэ лээ. Жигмэд-Осор

Умзад Ишжамц гуай.

Ишжамц гуай бол Ховдын Шар сүмийн хүн. Нутгийнхаа Жүд дацанд 12 настай ороод таван жил болоод умзад болж байсан юм гэнэ лээ. Дашчойнпэл нээгдэхээс өмнө Гандангийн лам нарын байр  болох хуучин шашны сургууль байсан хоёр давхар байшингийн доод давхарт жижиг өрөөнд суухаас эхлээд мэдэх билээ Ишжамц гуайгаа. Намайг хүүхэд байхад

Гэсгүй Гончиг гуай.

Хуучны Дашчойнпэл дацангаас үлдсэн цөөхөн гяргачуудын нэг бол Гончиг гэсгүй гуай. Сартуулын хүн. Дашчойнпэлийн цуутай мэргэд дээдэс лам нар болох Шүтээний Доржбал гуай, анги Жанчүвсэмба гуай нарын шавь гэдэгсэн. Гандан дуганд баруун мөрний дээр суух бөгөөд миний багштай их дотно байх тул би хүүхэд байхын л Гончиг гэсгүй гуайтай ойр

Баруун багшийн тухай.

Бидний "Баруун багш" хэмээн хүндэлдэг дээдэс багшийн алдрыг хэргийн тухайд дурдваас Сэр-Од хэмээдэг байлаа.   Дашчойнпэл дацан эргэн сэргэхээс өмнөхөн Гандан дуганд гавжийн дамжааны үеэр багшийнхаа дүрийг анх харсан юм. Гончиг гэсгүй гуай их л хүндэлж мөрний эхэнд суулгаж байсан сан. Удалгүй би Дашчойнпэл дацанд очсон юм . Намар нь

Хэрхэн Бурхны дүр байдал дээр төвлөрч бясалгах вэ?

Одоо түрүүчийн аргаас арай өөр сонгодог бясалгалын аргыг танилцуулъя. Энэ бол Бурхан багшийн дүр байдал дээр анхаарлаа тогтоон төвлөрүүлэх бясалгал билээ. Энэ бясалгалыг олон жилийн туршлагатай, буддын шашны мэдлэгтэй хүмүүс голлож хийдэг. Богд Зонхабагийн туурвисан “Дунд бодь мөрийн зэрэг” хэмээх бүтээлд нийтийн ёсны амарлин ахуйн бясалгалд чулуу, мод тэргүүтнийг ч

Хэрхэн амьсгал дээрээ төвлөрч бясалгах вэ?

Сэрүүн төлөвийн ухамсар дээр буюу сэрэхээс унтах хүртэлх хугацаанд хүний сэтгэлд дунджаар 60,000 орчим бодол төрдөг бөгөөд тэдгээрийн 80 хувь нь сөрөг хандлагатай, 95 хувь нь өмнөх бодлуудын давтамж байдаг болохыг Америкийн нэгдсэн улсын Үндэсний шинжлэх ухааны сангаас 2005 онд хэвлүүлсэн судалгаанд дурдсан байдаг. Үүнээс үзэхүл хүн гэдэг бодолдоо

Тогтоон төвлөрөх бясалгалын тухай

Тогтоон төвлөрөх бясалгал¹ нь анхаарал тогтоох бясалгал бөгөөд амарлин ахуй бясалгалын суурь юм. Буддын шашны судрын ёсонд тогтоон төвлөрөх ба ажиглан шинжлэх² гэсэн бясалгалын хоёр суурь арга бий. Тогтоон төвлөрөх бясалгал нь үймцсэн сэтгэлийн хөдөлгөөнийг тогтоохын тулд тухайлан сонгосон орон дээр анхаарлаа төвлөрүүлэх, улмаар төвлөрсөн анхаарлаа улам бүр төгөлдөршүүлэх арга

Яагаад бясалгал гэж?

ЭЕРЭГ ХАНДЛАГА Арван цагаан буян бол хувь хүнийг аз жаргалтай байлгах шидэт рашаан эсвэл гэр бүл, ажлын байр болон нийгмийн стресс бухимдлаас сахин хамгаалагч тарнидсан зангиа юм. Мөн элдэв халдварт өвчнөөс сэргийлэх вакцин ч гэж бас хэлж болно. Тэгэхээр эерэг сэтгэлгээ гэж юу вэ? 1. Өөрт байгаа олон сайхан боломжийг

Санамсар ба Мэдэмсэр

Буддын шашны хийдэд очсон хүн бүрд хамгийн түрүүнд анзаарагддаг зүйлсийн дотор сүм хийдийн үүдэнд байх эр, эм хоёр арслангийн баримал байдаг. “Эдгээр нь ямар утгатай юм бол?” гэж та эргэцүүлж байсан л байх. Энэ хоёр арслан санамсар¹ ба мэдэмсрийг² илэрхийлдэг ажээ. Энэ хоёр сэтгэлийн төлөв бясалгаачийн анхаарлын хөгжилд асар их

Сэтгэлээ хянах

Хүүхэд байхдаа унаж явсан морь бүдэрч унаад босоход би жолоо, цулбуураа алдаж өмссөн эсгий гутал маань жийсэн дөрөөнөөс мултралгүй мориндоо чирэгдэж сүйд болох шахаж билээ. Хэсэг газар чирэгдээд гутал сугарч бүрэн бүтэн үлдэхэд хамт явсан хүмүүс морийг маань авчирч өгөхөд би ч хувцас хунараа засаж өмсөөд мориндоо мордон цааш явж

Уурын гэм

Уур гэдэг сэтгэлийн хортой хөдөлгөөний талаар ярихын өмнө бид түүний шинж чанар болон үр дагаварынх нь талаар мэдэх ёстой. Тэгвэл уур гэж юу вэ? Товчхондоо энэ бол хүний анхаарлын тэнцвэртэй байдлыг дарангуйлагч сэтгэлийн хортой төлөв. Мөн эрүүлээр сэтгэж зөв шийдэл гаргах чадварыг алдуулагч хүчин зүйл. Хүн хэзээ ч уурлах юмсан

Дурлал ба дургүйцэл

Эгэл жирийн хүн битгий хэл энэ орчлонгоос уйсч магад гарахуйн сэтгэлийг төрүүлсэн дияанчийн ч анхаарлын тэнцвэртэй байдлыг эвдэж чадах “ертөнцийн найман ном” буюу сэтгэлийн найман хортой зуршлыг хөөрөлд автуулдаг ба гутралд оруулдаг гэж ерөнхийд нь хоёр ангилна. Тэгвэл эдгээр зүйлс бидний сэтгэлийн амар амгаланг хэрхэн эвддэг талаар авч үзье. Энгийнээр

Хандлагаа ажиглах

“Тэнцэлгүй их ачтан аав, ижийдээ жинхэнээсээ хайртай” гэж бид бүгд дуу нэгтэй хэлж чадах байх. Үүнд уншигч та ч огт эргэлзэхгүй биз. Гэхдээ жинхэнээсээ хайртай гэдэгт нь биш харин дуу нэгтэй түгдрэлгүй хэлж чадна гэдэгт эргэлзэх зүйлгүй гэсэн билээ. Тэгвэл одоо бүгдээрээ өөрсдийн жинхэнэ хайр гэж боддог тэр сэтгэлийн хандлагаа

Элдэв гүн ухаан хэрэгтэй юу?

Аз жаргалтай амьдрахын тулд элдэв гүн ухааныг заавал судлах ёстой юу? гэсэн асуулт надад төрдөг байв. 1990 оноос өмнө коммунизм гэсэн ганц үзэл суртал байсан болов ч ардчилсан нийгэмд шилжиж шашин шүтэх эрх чөлөөг үндсэн хуулиар тунхагласнаас хойш зах зээлийн хүнд үеийг туулсан хүмүүс элдэв догма, шүтлэг, үзэл онолыг сонирхож

Сайн, муу зүүдний шалтгаан

Хуучин коммунист тогтолцоо 1990 онд нуран унаснаар уламжлалт бурхны шашны сүм хийдүүд сэргээгдэж, хурал номын үйл ажиллагаа нийтийн хүртээл болж ирсэн. Тэр үед та мөргөж залбирч явахдаа альцгеймер буюу зөнөглөлд нэрвэгдэн сэтгэн бодох чадвараа алдсан лам өвгөчүүлтэй таарч байсан уу? Их өндөр насыг насалсан ч лам нар хэзээ ч оюун

Сэжиг

Хүний амьдралыг улам тээртэй болгодог олон хүчин зүйлсийн нэг нь сэжиг хэмээх сэтгэлийн төлөв билээ. Энэ төлөв нь сэтгэлийн төөрөгдлөөс улбаатай учир сэтгэл амарлил болон юмсын мөн чанарыг таньж мэдэх оюуны хөгжлийн аль алинд нэмэр болохгүй. Өөрөөр хэлбэл сэжиг нь сэтгэлийг хямраах, оюуны хөгжлийг тотгорлох шинж чанартай бөгөөд өөрийгөө хэт

Сүсэг

Бурхан багш “Бурхад бусдын хилэнцийг усаар үл угаах, гараар үл арилгах ба эрдмээ үл шилжүүлэх ч үнэн утга чанарыг үзүүлэн гэгээрүүлэх эрдэмтэй” хэмээн айлдахдаа зовлон, жаргалын учир шалтгааныг аливаа бурхад, бүтээгч тэнгэр болон бусад далдын хүчнээс салгаж, бодгалиудын бие, хэл, сэтгэлийн үйлтэй нь хамаатуулан айлдсан байдаг. Бурхан багш төгс гэгээрэлд

Сэтгэл гэж юу вэ?

Бясалгалаар хичээллэж эхлэх нь хүн өөрийгөө таньж мэдэхээр алс холын аянд гарч буйтай ижил. Гэхдээ энэ аян гадаад ертөнц рүү бус харин дотоод сэтгэл рүү хандаж байгаагаараа онцлогтой. Бясалгалын гол судлагдахуун болсон сэтгэл дүрсгүй, хэлбэргүй, өнгөгүй буюу товчхондоо физик биегүй ер бусын зүйл. Физикийн хуулиар зөвхөн нэг биет нөгөө биетдээ